Narendra Lakhan Blogspot: October 2018

हरिहर किल्ला / हर्षगड : नाशिक HARIHAR FORT (२८ जुन २०१५ )

हरिहर / हरिहर

हरिहर किल्ल्याला भेट देऊन ३ वर्ष झाली .हरिहरला " हर्षगड" असे ही म्हणतात. समुद्रसपाटी पासून ३६७६ फूट उंच असा हा किल्ला सह्याद्रीच्या त्र्यंबक भागातील महत्वाचा किल्ला आहे ! मागील आठवड्यात फेसबुक वर हरिहर किल्ल्याचे फोटो पहिले आणि तेव्हा जाणवले की हरिहर किल्ल्याच्या पायऱ्यांची छाप मनावर कायमची उमटलेली आहे. मराठ्यांचे शक्तिस्थान म्हणजे त्यांचे किल्ले ! मराठ्यांची शक्तिस्थाने कमकुवत करण्यासाठी इंग्रज गडावर जाणऱ्या पायऱ्या आणि वाटा तोफगोळ्यांनी उडवित असत ! इंग्रज अधिकारी कॅप्टन ब्रिग्स हा हरिहर गडाच्या कोरलेल्या पायऱ्या पाहून त्यांच्या प्रेमात पडला आणि त्याने त्या तोफगोळ्यांनी न उडविण्याचा निर्णय घेतला. इंग्रज तसेच निर्दयी माणसे त्यात त्यांनी ह्या वास्तूचा एक भाग जपला म्हणजे ती नक्कीच सुंदर असणार असे कुतूहल मनात होते. प्रत्यक्ष पाहिल्यावर त्या कश्या बांधल्या गेल्या असतील हा प्रश्न प्रत्येक व्यक्तीला पडेल आणि तो ही हरिहरच्या प्रेमात पडेल हे नक्की ! एका दुर्गम सुळक्यावर मधोमध आणि घुमावदार पायऱ्या कोरणे ही साधी बाब नव्हे !

हरिहर गडाच्या पायऱ्या

टाके हर्ष गावातून दिसणारा धुक्यात लपलेला हरिहर गड

आम्ही कसे गेलो ?

दिनांक : २८ जुन २०१५ ! अभिनव , तुषार , शशांक , सचिन पवार , दशरथ , दिलीप आणि मी असे एकूण ७ जण शेवटची कसारा लोकल पकडून कसाऱ्याला उतरलो. अभिनवने एका खाजगी सुमोला बुक केली होती ! कसारा - खोडाळा - निरगुडपाडा आणि टाके हर्ष असा आमचा मार्ग होता . कसाराहुन खोडाळ्याकडून त्र्यंबकेश्वर जाणाऱ्या मार्गावर हरिहर किल्ला येतो. अगदी आरामात गेलो तरी २ तासाच्या आत आपण टाके हर्ष ह्या गावी पोहोचतो . ह्या गावात रस्त्यालगतच एक प्राथमिक शाळा आहे . ह्या शाळेच्या पडवी मध्ये आपण विश्रांती करू शकतो . पहाटे लवकर ट्रेक सुरु कार्याच्या हेतूने आम्ही शाळेच्या पडवीमध्ये झोपायचे ठरवले पण खूप थंडी असल्याने कुणाचीही झोप पूर्ण झाली नसल्याचे आठवते. गाडी आणि गाडीचे चालक आमच्या सोबत टाके हर्ष ह्या गावी मुक्कामी राहणार आणि दुसऱ्या दिवशी संध्याकाळी आम्हाला पुन्हा कसारा आणून सोडणार असे ठरले होते.

एका थरारक वळणावर

पाऊल ट्रेकर्स

ट्रेकला सुरुवात !

६.३० वाजता आम्ही ट्रेकला सुरुवात केली ! पावसाळी दिवस होते आणि नुकत्याच पडलेल्या पावसाने वातावरणात गारवा आणला होता. गावकऱ्यांनी आम्हाला चहा दिला आणि आम्ही पूर्ण ताजेतवाने झालो. गडावर जाणारी पायवाट पकडून आम्ही ट्रेक ला सुरुवात केली . मौज मस्ती करत कसा एक तास निघून गेला हे कळले ही नाही . आम्ही बऱ्यापैकी उंची गाठली होती पण अजूनही दाट धुक्यामुळे हरिहर गडाचा सुळका दिसत नव्हता ! थोड्याच वेळात धुके हळू हळू सरू लागले होते ! आम्ही एका पठारावर येउन पोहचलो होतो ! धुके सरल्यावर एक प्रचंड मोठा भारदस्त सुळका आणि त्या वर एक घळ दिसली . अचानक लक्षात आले की घळ नसून त्या हरिहरच्या पायऱ्या आहेत ! आपणास जिथे जायचे आहे ते लक्ष प्रथमदर्शनी दिसल्यावरचा आनंद हा एक ट्रेकरच समजू शकतो.

प्रथम दर्शन

धुके सरले आणि आम्हाला पायऱ्या दिसू लागल्या

आपण नेहमी ऐकतो की स्वर्गात जाण्यासाठी पायऱ्या असतात. त्या दिवशी हरिहरच्या पायऱ्या आम्हाला तश्याच काहीश्या वाटत होत्या . सोसाट्याचा बेभान वारा , आजू बाजूला वाहणारे धुके , हिरवीगार डोंगररांग पाहून असे वाटत होते की इथेच झोपडी बांधून कायमचे रहावे ! फोटो मध्ये जसे पहिले होते त्या पेक्षा पायऱ्या जास्तच सुंदर दिसत होत्या . ज्याला इतिहासाची आवड नाही अश्या व्यक्तीलाही ह्या आवडतील असे स्वरूप ह्या पायऱ्यांचे आहे . पायऱ्या ७० - ८० अंशावर आहेत असे नेटवरील माहितीमुळे समजते. जेव्हा आम्ही पायऱ्या जवळ पोहचलो तेव्हा मन थोडे धस्स झाले ! पाहताक्षणी त्या कठीण वाटल्या ! पण चढाई करिता पायऱ्या सोप्या आहेत . सुरक्षेसाठी पायऱ्याना कोनाडे/ खोबण्या आहेत, त्यांना पकडून आपल्याला वर जाता येते ! पायऱ्या संपल्यावर आपल्याला महादरवाजा हा दोन बुरुजांमध्ये दिसतो ! आपल्याला एक गणपतीचीमूर्ती कोरलेली दिसते . ह्या पायऱ्या चढताना खूप संयमाने चढाव्या लागतील . पावसाळ्यात कोणताही धसमुसळेपणा धोकादायक ठरू शकतो .

अभिनव

पुढेच एक नैसर्गिक छत तयार झाले आहे आणि त्याला एक नेढे आहे ! त्या नेढ्याला वळसा मारून आपल्याला अजून एक घुमावदार पायऱ्या मिळतात !येथे मात्र आपणास काळजी घ्यावी लागते ! आपल्या डाव्या बाजूस दरीच आहे असे समजा ! ह्या पायऱ्या पार पडल्या नंतर अजून एक कमान दिसते आणि आपण डोंगर माथ्यावर येतो !पायऱ्यापासून गडमाथ्यावर येण्याचा अनुभव चित्तथरारक होता ! आम्ही सगळेच खूप खुश होतो !गड फिरण्य अगोदर आम्ही निवांत बसून वेगाने वाहणारे ढग आणि धुक्यांशी लपंडाव खेळत असलेली गावे पाहत होतो !

दशरथ

गणपती बाप्पा मोरया .. दरवाज्याजवळ गडावरचा गणपती

गड फिरायला तासभर वेळ लागतो . आम्ही मात्र २ तास घेतले . गडावर आपणास पाच पाण्याची टाके , एक तलाव , मारुतीचे मंदिर आणि छोटे शंकराचे मंदिर दिसते . आम्ही जेवण हे तलावाजवळ केले . नेहमी प्रमाणे या वेळी ही चटपटीत पदार्थ होते ! पुढे गेल्यावर एक इमारत दिसते त्यात दोन खोल्या आहेत व त्यावर घुमटकर छत आहे. महादरवाज्याच्या विरुद्ध टोकाला पण छान निसर्ग सौंदर्य पाहता येते ! तेथे चांगला वेळ गेला !

पाऊल ट्रेकर्स

परतीचा प्रवास :

परतीचा प्रवास हा जलद झाला. खाली उतरताना मात्र थोडीशी भीती वाटली. पूर्ण अंग डाव्याबाजूच्या भिंतीला ठेवूनच उतरत होतो . पावसामुळे वाट पण निसरडी झाली होती . आमच्या मनातील भीती आमच्या पुढे असणाऱ्या एका गावकरी माणसाला मात्र नक्कीच नव्हती . डोंगरावरील पळसाची पाने एकत्र करून त्यांने त्याचे भारे आपल्या डोक्यावर ठेवले होते . रोजचीच वाट असल्याने तो भले मोठे भारे घेणून निवांत उतरत होता . हरिहर गडाचा आकर्षणबिंदू म्हणजे कातळात कोरलेल्या पायऱ्या ! आम्ही भल्या पहाटे ट्रेक सुरु केल्याने आम्हाला पायऱ्या चढताना गर्दी नव्हती . उतरणीच्या वेळी अनेक ग्रुप तिथे आले होते . त्या पायऱ्या उतरायलाच आम्हाला अर्ध्या तासापेक्षा जास्त वेळ गेला . योगायोग असा कि माझा मामे भाऊ अमितेश मला भेटला ! अमितेश मला एका आठवड्यापूर्वीच म्हणाला होता की तो हरिहर किल्ल्यावर जाणार आहे . आणि योगायोग असा की आमची भेट परतीच्या मार्गावर हरिहर किल्ल्यावरच झाली . त्याला भेटून पण मस्त वाटले ! साधारण दीड तासात आम्ही टाके हर्ष ला पोहोचलो आणि पुन्हा एकदा गडाचे दर्शन घेऊन कसारा गाठला .